Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 8620
w sprawie zbadania kwestii dotyczącej sprzedaży okazjonalnej prowadzonej przez koła gospodyń wiejskich podczas dożynek
Szanowna Pani Marszałek! W nawiązaniu do przekazanej przy piśmie z dnia 12 września 2012 r., nr SPS-023-8620/12, interpelacji złożonej przez pana posła Roberta Kropiwnickiego dotyczącej realizowania sprzedaży przez koła gospodyń wiejskich podczas dożynek pragnę uprzejmie przedstawić następujące stanowisko.
Analizując kwestie poruszone w niniejszej interpelacji w kontekście opodatkowania podatkiem od towarów i usług, należy przede wszystkim wskazać na unormowania wynikające z ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), dalej ustawa o VAT. Definiuje ona zarówno zakres pojęciowy przedmiotu opodatkowania, podmiotów, które są uznawane za podatników, jak również, co należy rozumieć przez działalność gospodarczą, na potrzeby podatku od towarów i usług.
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają zgodnie z treścią art. 5 ustawy m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Za dostawę towarów uznaje się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy), natomiast świadczeniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (art. 8 ust. 1 ww. ustawy).
Czynności te podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług pod warunkiem, że są wykonywane przez podatników tego podatku. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Należy w tym miejscu zauważyć, iż przedstawiona powyżej regulacja stanowi odzwierciedlenie definicji ujętej w dyrektywie 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006 r., str. 1, z późn. zm.), bowiem ustawodawstwa państw członkowskich Unii Europejskiej podlegają ścisłej harmonizacji w zakresie konstrukcji systemu podatku od wartości dodanej (w Polsce funkcjonujący jako podatek od towarów i usług). Polskie przepisy regulujące opodatkowanie tym podatkiem muszą być zatem zgodne z przepisami prawa Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 9 niniejszej dyrektywy jako podatnika podatku od wartości dodanej definiuje się każdą osobę prowadzącą samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. Z kolei działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie w sposób ciągły majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.
Postanowienia cytowanej powyżej dyrektywy 2006/112/WE Rady nie zezwalają państwom członkowskim na dowolne kształtowanie wysokości stawek podatkowych i zwolnień od podatku od wartości dodanej. Zwolnienia z opodatkowania mają charakter szczególny i ich stosowanie jako odstępstwo od zasady powszechności jest możliwe jednakże jedynie w odniesieniu do towarów i usług, które są wymienione w tytule IX dyrektywy.
Mając na uwadze wskazane wyżej regulacje definiujące pojęcie działalności gospodarczej w sposób szeroki (jako wszelką działalność podmiotów takich jak producenci, handlowcy lub usługodawcy), nie można co do zasady z zakresu tego pojęcia wyłączyć wskazanej przez pana posła działalności realizowanej w ramach czynności podejmowanych przez koła gospodyń wiejskich (w związku ze sprzedażą m.in. podczas dożynek). Okoliczność, że dany podmiot stanowi ważny element kultury i tradycji polskiej, na co wskazuje pan poseł w interpelacji, nie może wpływać na to, czy wykonywane przez niego czynności stanowią działalność gospodarczą w rozumieniu systemu VAT, czy też nie stanowią takiej działalności.
Wykonywanie przez podatnika działalności gospodarczej powoduje, że realizowana przez niego sprzedaż musi być ewidencjonowana. Ustawa o podatku od towarów i usług nałożyła bowiem w art. 111 ust. 1 co do zasady na wszystkich podatników dokonujących sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych obowiązek prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Jednocześnie jednak ustawodawca w art. 111 ust. 8 ww. ustawy upoważnił ministra finansów do zwolnienia, w drodze rozporządzenia, na czas określony niektórych grup podatników i niektórych czynności z tego obowiązku. Minister finansów skorzystał z tego uprawnienia i w rozporządzeniu z dnia 26 lipca 2010 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. Nr 138, poz. 930) określił zakres zwolnień podmiotowych i przedmiotowych z obowiązku stosowania kas rejestrujących. Przedmiotowe rozporządzenie nie przewiduje szczególnych zwolnień dla sprzedaży targowiskowej, kiermaszowej, w trakcie dożynek itp. od obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Nie oznacza to jednak, że podatnicy realizujący wspomnianą sprzedaż nie mogą korzystać ze zwolnienia z obowiązku stosowania kas. Podatnicy ci będą uprawnieni do korzystania ze zwolnienia z obowiązku stosowania kas na zasadach ogólnych, w szczególności w związku z osiągnięciem obrotów nieprzekraczających limitów określonych w tym rozporządzeniu (tj. 40 000 zł dla podatników kontynuujących działalność oraz 20 000 zł dla rozpoczynających działalność).
Podkreślić w tym miejscu należy, że wspomniany tytuł zwolnieniowy (związany z osiąganiem przez podatnika obrotów nieprzekraczających limitów określonych w rozporządzeniu) znajduje właśnie zastosowanie do podatników prowadzących działalność na małą skalę (co obejmuje także ewentualne drobne inicjatywy społeczne). Zwrócić uwagę należy, że zwolnienie to nie obejmuje sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, bez względu na symbol PKWiU (por. § 4 ust. 1 pkt 9 ww. rozporządzenia). Szczególny charakter wspomnianych towarów przesądził o wyłączeniu ich z zakresu zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania.
W zakresie opodatkowania dochodów z omawianej aktywności podejmowanej przez koła gospodyń wiejskich należy wskazać, że zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 39 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U z 2011 r. Nr 74, poz. 397, z późn. zm.) wolne od podatku są dochody związków zawodowych, społeczno-zawodowych organizacji rolników, izb rolniczych, izb gospodarczych, organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła, spółdzielczych związków rewizyjnych, organizacji pracodawców i partii politycznych działających na podstawie odrębnych ustaw - w części przeznaczonej na cele statutowe, z wyłączeniem działalności gospodarczej. Na podstawie art. 3 ustawy z dnia 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (Dz. U. Nr 32, poz. 217, z późn. zm.) taką organizacją jest również koło gospodyń wiejskich.
Zwolnienie, o którym mowa, zgodnie z art. 17 ust. 1a pkt 1 ustawy nie dotyczy dochodów uzyskanych z działalności polegającej na wytwarzaniu i handlu wyrobami przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5% oraz wyrobów z metali szlachetnych albo wyrobów z ich udziałem.
Zatem, jeżeli koło gospodyń wiejskich spełnia warunki z wymienionego przepisu, będzie zwolnione od podatku dochodowego.
Zważywszy zatem, że działania realizowane przez koła gospodyń wiejskich mogą podlegać opodatkowaniu w zależności od konkretnej sytuacji, pragnę zwrócić uwagę, że w celu wyeliminowania wątpliwości dotyczących interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, które mogą rodzić określone konsekwencje w sferze prawa podatkowego, istnieje możliwość zwrócenia się przez zainteresowanego do właściwego organu podatkowego z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Zasady udzielania interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnych sprawach szczegółowo określają przepisy art. 14b-14p ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749).
Wracając na tym tle do poruszonej przez pana posła kwestii dotyczącej działań podejmowanych przez organy podatkowe i organy kontroli skarbowej, informuję, że działania tych organów na dożynkach czy innych imprezach okolicznościowych są elementem prowadzonej corocznie ogólnopolskiej akcji ˝Weź paragon˝, w ramach której organy te dokonują sprawdzenia prawidłowości wywiązywania się przez podatników z obowiązków w zakresie ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kas rejestrujących, jak również prowadzą kampanie informacyjno-edukacyjne promujące prowadzenie działalności gospodarczej zgodnie z przepisami prawa.
Podczas tegorocznej letniej akcji ˝Weź paragon˝ zostały nałożone mandaty na osoby z kół gospodyń wiejskich za wykroczenie skarbowe polegające na sprzedaży wyrobów alkoholowych z pominięciem zaewidencjonowania tej sprzedaży na kasie rejestrującej. Natomiast według posiadanych przeze mnie informacji nie wystąpiły sytuacje, w których zostały nałożone mandaty na te osoby, które dokonywały okazjonalnej sprzedaży swoich potraw.
Ewentualne przypadki w zakresie sprzedaży detalicznej żywności, napojów i wyrobów tytoniowych, w których kontrolujący nakładali mandaty, dotyczyły osób prowadzących działalność gospodarczą, które były czynnymi podatnikami podatku od towarów i usług.
Odnosząc się do zakresu zagadnień poruszonych przez pana posła dotyczącego bezpieczeństwa żywności, uprzejmie informuję, iż kwestia ta wymagała konsultacji z ministrem zdrowia i ministrem rolnictwa i rozwoju wsi, którzy zajmując stanowisko w sprawie w zakresie przypisanych im kompetencji, wyjaśnili, co następuje.
Wszelkie kwestie związane z produkcją i obrotem żywnością są regulowane przepisami prawa żywnościowego, w tym w szczególności:
- rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. UE L 31 z 01.02.2002 r., str. 1, Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 463);
- rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004 r., str. 1, Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, str. 319)
oraz przepisami krajowymi:
- ustawą z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2010 r. Nr 136, poz. 914, z późn. zm.) i rozporządzeniami wykonawczymi wydanymi na podstawie tej ustawy.
Przepisy prawa żywnościowego określają wymagania z zakresu bezpieczeństwa żywności, to znaczy wymagania zdrowotne, które żywność musi spełniać oraz wymagania higieniczne, które muszą być spełniane zarówno na etapie produkcji, jak i na etapie sprzedaży (w całym łańcuchu żywnościowym) wszystkich środków spożywczych.
Pewnego rodzaju odstępstwa od obowiązku spełniania wymagań określonych w prawie żywnościowym zawarte są m.in. w dokumencie pt. ˝Wytyczne dotyczące wykonania niektórych przepisów rozporządzenia (WE) nr 852/2004 w sprawie higieny środków spożywczych˝ opublikowanym na stronie internetowej Komisji Europejskiej oraz dostępnym na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego, www.gis.gov.pl.
Działalność okazjonalna, opisana w ww. interpelacji nie posiada jednoznacznie przyjętej definicji prawnej. Niemniej jednak za działalność okazjonalną uznaje się przygotowywanie, przechowywanie i serwowanie żywności przez osoby fizyczne w trakcie imprez, tj. jarmarki, targi, festyny, kiermasze, święta kościelne, szkolne, miejskie czy wiejskie, gdzie żywność jest przygotowywana czasami, sporadycznie i na małą skalę.
Zgodnie z pkt 3.8 ww. wytycznych działania, takie jak sporadyczna obróbka, przygotowywanie, przechowywanie i podawanie żywności przez osoby prywatne, nie są objęte zakresem ww. rozporządzenia, ponieważ prawo żywnościowe ma zastosowanie do przedsiębiorstw, których specyfika funkcjonowania zakłada pewną ciągłość działań oraz pewien stopień organizacji. Dalej stwierdza się także, że osoba, która dokonuje obróbki, przygotowuje, przechowuje i podaje żywność sporadycznie i na małą skalę nie może być uznana za przedsiębiorstwo i nie podlega wymaganiom prawodawstwa higienicznego Unii Europejskiej.
W związku z tym, podmiotów, które nie zajmują się w sposób ciągły i zorganizowany produkcją żywności, nie należy traktować jako przedsiębiorstw działających na rynku spożywczym w rozumieniu przepisów prawa żywnościowego. Oznacza to m.in., że działalność opisana w interpelacji nie podlega nadzorowi Inspekcji Weterynaryjnej.
Decyzja dotycząca uznania danego podmiotu za spełniający powyższe przesłanki podejmowana jest w odniesieniu do indywidualnych przypadków w oparciu o rodzaj i zakres prowadzonej działalności oraz ewentualne ryzyko zagrożenia dla zdrowia konsumenta. W przepisach krajowych nie określono bardziej szczegółowych wymagań dotyczących stopnia organizacji i ciągłości działań.
Przedstawione powyżej przepisy odnoszą się do podmiotów produkujących i wprowadzających do obrotu żywność, natomiast okazjonalna sprzedaż żywności przez koła gospodyń wiejskich podczas dożynek zgodnie z powyższą interpretacją nie będzie spełniać przesłanek wynikających z przepisów prawa żywnościowego i nie musi ona spełniać wszystkich wymagań określonych w rozporządzeniu (WE) nr 852/2004.
Należy zaznaczyć, że w każdym tego typu przypadku, również w przypadku niewielkich rozmiarów produkcji żywności przeznaczonej do wprowadzenia do obrotu podczas określonego wydarzenia np. podczas dożynek, decydująca jest ocena ryzyka i skala zagrożenia ze względu na bezpieczeństwo żywności, a co za tym idzie bezpieczeństwo konsumentów. Produkty przygotowane w celu sprzedaży w trakcie tego typu imprezy muszą być bezpieczne dla zdrowia i życia konsumentów, dlatego osoby sprzedające żywność np. na dożynkach powinny stosować zasady dobrej praktyki higienicznej, które są podstawą spełniania wymagań higienicznych.
Zgodnie z ogólną zasadą zawartą w art. 14 i 17 ww. rozporządzenia, nr 178/2002, żywność musi być bezpieczna dla zdrowia i życia człowieka, a odpowiedzialność za bezpieczeństwo żywności ponosi producent lub podmiot wprowadzający żywność do obrotu. Zasada ta odnosi się również do żywności sprzedawanej na dożynkach. W związku z powyższym w przypadku powstania szkody w wyniku przeniesienia zakażenia na inne osoby poprzez żywność sprzedawaną na dożynkach winę za powstałą szkodę ponosić będzie wprowadzający do obrotu, zgodnie z przepisami art. 4491-44911 Kodeksu cywilnego regulującymi zasady odpowiedzialności producentów (lub innych podmiotów) za produkt niebezpieczny.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Maciej Grabowski
Warszawa, dnia 8 października 2012 r.
